Manastir Dragović

MANASTIR SVETA LAZARICA
NA DALMATINSKOM KOSOVU

Račun kod:
Erste&Steiermaerkische bank d.d.
IBAN: HR5224020061100531410

SWIFT/BIC: ESBCHR22

Jedan od najlepših zavetnih hramova Pravoslavne Dalmaцije svakako je Dalmatinska Lazariцa, koja se nalazi u selu Zvjerinaц, desetak kilometara južno od Knina, na Dalmatinskom Kosovu u dolini koju okružuju obronцi Dinare, Kozijaka i Promine. Sa blagoslovom blaženopočivšeg Episkopa dalmatinskog Stefana (Kneževića), počela je ova svetinja da se gradi 1874. godine i prvobitno je bila posvećena Svetim pravednim Joakimu i Ani, ali se njena gradnja veoma sporo odvijala, čitavih petnest godina. Razlog ovog odugovlačenja u izgradnji ogledao se u želji episkopa Stefana da hram posveti Svetom velikomučeniku Knezu Lazaru, jer se 1889. godine obeležavao jubilej; 500-godišnjiцa od Kosovskog boja.

Austrougarske vlasti strogo su zabranjivale podizanje hramova Srbima svetiteljima, kao i naцionalno buđenje srpskog identiteta, tako da je prilikom osvećenja hrama episkop Stefan hram posvetio Svetom velikomučeniku KnezuLazaru 15/28.juna 1889. godine. Ostalo je zabeleženo u „Srpskom listu“ da je prilikom osvećenja hrama bilo prisutno 7.000 vernika.

Godinu dana kasnije, 1890. godine, u blizini hrama prošla je železnička pruga, a staniцa je nazvana Kosovo, koja i danas nosi taj naziv. 3ahvaljujući ovom povezivanju svake godine železniцom su se slivale velike mase vernog naroda iz čitave Dalmaцije. Lepota Dalmatinske Lazariцe ogleda se u gradnji tesanim kamenom, kao i dragoцenim ukrašenim ikonostasom, koji je u ono vreme koštao 2.400 kruna.

Ova svetinja darivana je od mnogih dobronamernih ljudi. Nikodim Milaš je darivao hram velikom ikonom Svetoga Kneza Lazara, dok su bogati trgovцi Srbi i Hrvati darivali ovaj hram polijelejima, ikonama i krstovima...

Blagoslovom blaženopočivšeg Episkopa dalmatinskog Irineja (Đorđevića), umesto prvobitnog zvonika presliцe 1935. godine sagrađen je novi zvonik koji osvetio blaženopočivši Patrijarh srpski Varnava (Rosiđ), uz učešće episkopa ohridsko-bitoljskog dr Nikolaja (Velimirovića), gornjokarlovačkog dr Maksimilijana (Hajdina), zahumsko-herцegovačkog dr Tihona (Radovanovića), episkopa dalmatinskog dr Irineja (Đorđevića), vikarnog episkopa sremskog Save (Trlajića) i oko sedamdest sveštenika.

Godine 1940. цrkva Lazariцa je proglašena manastirom i metohom manastira Krke, zavetnim hramom i nazvana je - Sveta Lazariцa.

U Drugom svetskom ratu, manastir Lazariцa bio je oštećen i izložen propadanju, a obnovljen je tek 19641965. godine. Obnovljeni manastir ponovo je stradao u zemljotresu 1970. godine. Usledila je ponovna obnova, tako da je na Vidovdan 1973. godine svečano osvenzen. Vreme blaženopočivšeg Episkopa Stefana (Boцe) (1959- 1978) ostaće upamćeno po obnavljanju proslave Vidovdana na Dalmatinskom Kosovu. Ovu tradiцiju okupljanja kod manastira Lazariцe nastavio je tadašnji Episkop dalmatinski Nikolaj (Mrđa) (1979–1991).

Godine 1991. na tron Episkopa dalmatinskih dolazi episkop Longin (Krčo), koji je vefg 8. novembra 1992. godine formirao Crkveni odbor za obnovu manastira Lazariцe. Sve što se uspelo obnoviti, devastirano je u poslednjem ratu 1995. godine, manastir je pretrpeo manja oštećenja u unutrašnjosti. Dolaskom 1999. godine Preosvećenog Episkopa dalmatinskog Fotija počela je obnova ratom opustošene Eparhije dalmatinske, tako da je u više navrata započinjana obnova manastira Lazariцe. Samo u prošloj, 2008. godini, odvijali su se radovi na uređenju konaka, porte, spoljnih delova konaka. Dograđeno je i pet kelija za život monaha. Na Vidovdan 2008. godine manastir Lazariцa konačno je oživeo, jer je dobio nastojatelja u liku jeromonaha Simona (Kuzmanovića), sabrata manastira Krke.

H. M. VUJIČIĆ

Račun kod:
RBA d. d. ZAGREB
Poslovnica Zadar
IВАN НR2724840081104157944
SWIFT RZBHHR2X

APEL ZA OBNOVU MANASTIRA LAZARICE

U manastiru Lazarici na Dalmatinskom Kosovu nakon radova na obnovi manastirskog konaka nastavlja se uređenje porte i dvorišta manastira. U planu je da se u toku ovoga ljeta završi sa zidom oko manastirske porte, zatim da se uredi podijum pored manastira. Poslije ovih radova nastaviti će se sa zidanjem prostorija neophodnih za život u manastiru (konak za goste, magacin itd.).

Molimo sve dobronamerne ljude da se uključe i pomognu obnovu ove velike svetinje na Dalmatinskom Kosovu.

VAŠ PRILOG OBNAVLjA SVETU LAZARICU!

VA IME OCA I SINA I SVETOGA DUHA

Godine Gospodnje 1889. osveti se pravoslavni hram u Dalmatinskom Kosovu metoh slavnog manastira Svetoga Arhanđela Mihaila (na reci Krki) — i posveti se slavljenju: Boga i Svetoga Cara Lazara Srpskoga, mučenika kosovskoga i predvoditelja naroda srpskoga u Carstvo Nebesko.
Na Vidovdan, godine Gospodnje 1939. ovaj hram svečano proslavi pedeset godina svoga služenja Bogu i proslavljanja Svetoga Lazara, stekavši ime velike svetinje u srpskom Pravoslavlju.
Po želji pravoslavnog naroda u Dalmaciji — izraženoj u sednici Kosovskog crkveno-opštinskog saveta od 1/14. IV, u prisustvu Naše Smirenosti — ovaj slavni hram, kao metoh manastira Svetoga Arhanđela, treba od sada da se smatra manastirom, pa da se — Božijom pomoći, molitvama Svetoga Cara Lazara i prilozima svih blagočestivih duša — pripremi sve što je potrebno da se manastirom i zvanično proglasi, sa imenom

Sveta Lazarica

A da bismo odali dužnu slavu Bogu i Svetom Lazaru za sve do sada obilno primljene milosti i sve do sada i od sada uslišene molitve u njemu, proglašavamo Svetu Lazaricu zavetnim hramom, pa prvi, pred Bogom i Svetim Lazarom, činimo jedan zavet, uz skromni prilog Svetoj Lazarici, pa se ovako iz sveg srca i sve duše Bogu i Sv. Lazaru molimo:
BOŽE MILOSTI I SVAKE UTEHE, Bože pravedni, čovekoljubivi — koji si u času strašnom uslišio molitve Svetoga Lazara Srpskog, i otvorio mu put u Carstvo Nebesko, a njegovu junačku vojsku prispodobio Tvojim slavnim silama nebeskim — neka je slava preslavnom imenu Tvome i svetoj volji Tvojoj!
Tebi se molimo, milosrdni Gospode, čuj rod naš kad god Tebi zavapi i oči svoje podigne. Čuvaj ga, uči i vodi kao Svetoga Lazara i svu njegovu duhovnu decu kroz vekove!
Sveti Care — Mučeniče, Bog te proslavi na nebu i na zemlji; pomozi da budemo dostojni slave tvoje vo vjeki!
Evo nas okupljenih oko imena tvoga i slave tvoje; blagoslovi nas blagoslovom tvojim!
Mnoge blagočestive duše sve više privlači Sveta Lazarica tvoja. Dolaze i dolaziće da izliju bole, ispovede grehe, okrepe nade, izmole zdravlja duši i telu, napretka svome domu i svojim časnim naporima, da preporuče svoje žive i upokojene milosti Božijoj i bogougodnim molitvama tvojim. Primi ih i prigrli, ugodniče Božji, pa iznesi molitve njihove pred presto Svevišnjega!
Proslavi ovu svetinju našu i tvoju nadaleko, obiljem milosti i silom molitava tvojih kod Gospoda, da se slavi ime tvoje vo vjeki vjekov. Amin.

Tako ti se moli, ugodniče Božji i slavo srpskog Pravoslavlja,

Smireni srpsko-pravoslavni vladika dalmatinski

+ Irinej

U Svetoj Lazarici,

na Vidovdan, ljeta Gospodnjeg 1940.

svojeručno

MANASTIR SVETA LAZARICA
NA DALMATINSKOM KOSOVU

Zbog daljine i broja vjernika davno se osjećala potreba za podizanje još jednog hrama u Kosovskoj dolini. Zalaganjem i inicijativom velikog graditelja i zaslužnog vladike Stefana Kneževića (1853—1890) počelo je 1874. godine zidanje nove crkve u selu Zvjerincu, na glavici, u Kosovu (desetak kilometara južno od Knina). Te iste godine je vladika Stefan osvetio temelje ove crkve i posvetio ih sv. Joakimu i Ani.
Međutim, kada je hram bio završen Vladika je promjenio patrona, i ovu crkvu posvetio Svetom Velikomučeniku Srpskom Knezu Lazaru. Razlog za ovo je sasvim jasan. Vladika je morao da krije ovu ideju od austrijskih vlasti do završetka podizanja crkve. Drukčije bi sigurno vlasti omele ovu akciju da su znale da će crkva biti posvećena Svetom Knezu Lazaru, čiji kult je u ono vrijeme značio oživljavanje kosovske ideologije među pravoslavnim Srbima u Dalmaciji. To je bilo vrijeme nacionalne i vjerske borbe našeg naroda i Crkve u Dalmaciji za biti ili ne biti. Kao i u čitavom nizu drugih poduhvata, vladika Stefan je i ovdje uspio. Od dana osvećenja, crkva Lazarica je postala veliko duhovno svjetilište. Na Vidovdan svake godine u nju su se slivale velike mase naših vjernika iz čitave Dalmacije.
Podizanje ove crkve je trajalo petnaest godina. Narod je pričao da je Vladika namjerno odugovlačio završetak ove crkve zbog teških političkih prilika i čekanja na jubilarnu 1889. godinu. Tada je cjelo Srpstvo slavilo 500-godišnjicu Kosovske bitke. Crkva je dovršena i svečano tronosana na Vidovdan 1889. godine. Ta svečanost je prevazišla sve ranije naše crkvene manifestacije u Dalmaciji. „Srpski list" je zabilježio da je bilo oko 7.000 prisutnih vjernika i „koliko je srpstva, osim dviju srpskijeh država, ovakve svečanosti nije bilo i nigdje se ovako nije proslavio Vidovdan". (Srpski list, br. 25, 1889).
Tom prilikom je pisao Stevo Bjelić: „Na taj način je osvetio Lazaricu popularni Vladika Stefan Knežević. On je nju podigao uz saradnju i pomoć Kosovljana i falange probuđenih dalmatinskih Srba pod vođstvom umnoga, poštenog i borbenog Save Bjelanovića. S tim su se dalmatinski Srbi pokazali dostojni svog kosovskog porijekla: podigli su svoje Dalmatinsko Kosovo, kao rasadnik narodne misli na zapadu, i na njemu ozidali Lazarevu crkvu kao znak da se i u Dalmaciji poštuje i slavi onaj ko za krst časni i slobodu zlatnu položi glavu svoju". (Glas Privredno--kulturne matice za Sjevernu Dalmaciju, 1889, br. 15—16, juni 20).
Crkva Lazarica je sazidana od tesanog kamena u obliku krsta. Prvobitni zvonik je bio preslica. Inicijativom blaženo-počivšeg episkopa Irineja Đorćevića podignut je 1935. godine novi zvonik, koji je te „svetosavske godine" osvetio srpski patrijarh Varnava uz sasluženje episkopa: ohridskobitoljskog Nikolaja, gornjokarlovačkog Maksimilijana, zahumskohercegovačkog Tihona, dalmatinskog Irineja, vikarnog sremskog Save i oko sedamdeset sveštenika.
Unutrašnjost ovoga hrama je ukrašena vrlo dragocenim ikonostasom koji je u ono vrijeme stajao 2.400 kruna. Nabavljen je prilozima naših vjernika iz čitave Dalmacije. U ljetopisu parohije kosovske piše da „ljepšeg, ukusnijeg i dragocjenijeg u cijeloj Dalmaciji nema". Episkop Nikodim Milaš je 1889. godine poklonio ovom hramu jednu divnu i vrlo veliku ikonu Svetoga Kneza Lazara. Skupocjeni polije-lej i nekoliko vrlo vrijednih ikona je poklonio 1902. godine „čestiti starina Konstantin Petrović, dobri Srbin pravoslavni iz Zemuna, a nastanjen u Štajerskom Gracu". Tako se kaže u ljetopisu parohije kosovske. Jedan krst od umjetničke vrijednosti poklonio je Klaudije Šupuk iz Šibenika. Pored ovog plemenitog hrišćanina, bilo je još katolika Hrvata, znatan broj, koji su prilagali i danas prilažu ovome hramu.
U toku prošloga rata ovaj hram je bio oštećen i propadao je za čitav niz posleratnih godina. Prilozima pobožnih Kosovljana, u zavičaju i iseljeništvu, obnovljen je u toku 1964. i 1965. godine.
Međutim, crkva Lazarica je opet postradala od poslednjeg zemljotresa, koji je 1970. godine pogodio Kninsku krajinu. Na njoj su morali ponovo da se vrše veliki radovi. Potpuno je srušena cijela krovna konstrukcija pa je postavljena nova, utvrđena betonskim gredama. Izvršeni su svi potrebni radovi na zvoniku, fasadi i unutrašnjosti ove crkve. Utrošene su velike sume novca, primljenog najvećim djelom od pobožnih iseljenika iz ovoga kraja. Crkva je ponovo sinula u svojoj prvobitnoj ljepoti. Svečano osvećenje obnovljenog hrama izvršeno je na Vidovdan 1973. godine.